مدیریت بحران کسب و کار: یاد بگیرید که چگونه یک برنامه مدیریت بحران برای کسب و کار خود ایجاد کنید.
وقتی اصطلاح بحران را میشنوید، به چه چیزی فکر میکنید؟
منظور من در اینجا، بحرانهایی است که در کسب و کارها رخ میدهد. اغلب به دلیل تصادفات، حوادث طبیعی، مشکلات پولی، رقابت شدید در بازار و یا سایر عوامل، ممکن است بحرانی در کسب و کار شما پیش بیاید که باعث ویرانی و آسیب جدی به آن شود.
برای مثال، از جمله بحرانهای تجاری میتوان به کاهش فروش یا درآمد، مشکلات ناشی از قطعی خط تولید، افزایش هزینهها، اختلافات درون سازمانی، شکایات مشتریان و یا حتی تهدید به امنیت اطلاعاتی و رایانشی اشاره کرد.
با در نظر گرفتن این مسائل، بسیار مهم است که یک برنامه مدیریت بحران را برای کسب و کار خود ایجاد کنید. با اجرای یک برنامه مدیریت بحران، شما قادر خواهید بود که درک بهتری از فرآیند بحران و مراحل آن پیدا کنید و همچنین اطمینان حاصل کنید که افراد مناسب برای کمک به شما در مدیریت و پیشگیری از بحران در دسترس هستند.
با توجه به آمارها، ۶۹ درصد از رهبران شرکتها حداقل یک بحران شرکتی را بین سالهای ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹ تجربه کردهاند با میانگین تعداد بحرانهای تجربه شده.
بنابراین، با اجرای یک برنامه مدیریت بحران، کسب و کار خود را برای احتمال وقوع بحران آماده کنید و از سقوط شرکت جلوگیری کنید. در این راهنما، ما تمامی این اطلاعات را پوشش خواهیم داد؛ اما در ابتدا، با یک مرور اجمالی بحران کسب و کار شروع میکنیم.
مدیریت بحران چیست؟
برنامه مدیریت بحران چیست؟
چگونه یک برنامه مدیریت بحران ایجاد کنیم
مراحل بحران
تیم های مدیریت بحران
مشاغل مدیریت بحران
بحران کسب و کار به طور ناگهانی میتواند باعث آسیب رساندن به شهرت، تخریب عملیات تجاری، تأثیر منفی بر امور مالی یا صدمه به کارکنان شرکت شود. این بحران ممکن است به دلیل عوامل داخلی یا خارجی به وجود آید. برای مدیریت بحران، ضروریست که قبل از وقوع آن، برنامههای لازم را با تیم خود بنویسید و ویرایش کنید.
اکثر بحرانهای کسب و کار قابل پیشبینی هستند و با برنامهریزی و آمادگی میتوان از آسیبهای جدی جلوگیری کرد. در واقع، برنامهریزی برای مدیریت بحران، به عنوان یک بخش حیاتی از مدیریت کسب و کار در نظر گرفته میشود.
تیم شما باید به دقت احتمالات مختلف بحران را بررسی کند و برنامههای مناسبی را برای مواجهه با آنها بنویسید و ویرایش کند. فرض کنید شما یک شرکت در حوزه فناوری راهاندازی کردهاید؛ در این صورت باید برای بحرانهای مرتبط با حوزه کاری خود، مانند حفاظت از اطلاعات، پشتیبانی فنی و مواجهه با احتمالی نفوذ سایبری، برنامههای لازم را اجرا کنید.
نهایتاً، برای مدیریت بحران، تیم شما باید به دقت آماده باشد و برنامههایی را بنویسید که در صورت وقوع بحران، قادر به مدیریت و رفع آن باشید.
مدیریت بحران به معنای آمادهسازی و مدیریت هرگونه موقعیت اضطراری یا بحرانی است که ممکن است برای کسب و کار، سهامداران، کارکنان، مشتریان و درآمد شما تأثیر منفی بگذارد. به عنوان یکی از اجزای مهم روابط عمومی، مدیریت بحران باید برای تمامی کسانی که با شما در تعامل هستند، قابل درک و قابل اعتماد باشد.
فرآیند مدیریت بحران بسیار فراتر از مدیریت خود بحران است.بیایید مراحل اولیه در فرآیند مدیریت بحران را بررسی کنیم تا تیم شما و مدیران بحران بتوانند به بهترین وجه آماده شوند.
بخش اول مدیریت بحران، برای جلوگیری از هر گونه بحران احتمالی، ضروری است. برای این منظور، شما باید یک برنامه مدیریت بحرانی را تهیه کنید (که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد)، تیم مدیریت بحران خود را استخدام و آموزش دهید (که در ادامه به این موضوع هم اشاره خواهیم کرد) و تمریناتی برای اجرای برنامه خود انجام دهید.
بخش دیگری از این مرحله، برای شما تهیه پیشنویس پیامهای ارتباطی بحرانی است که در صورت بروز بحران، ممکن است نیاز به ارسال آنها باشد. پیشنویس کردن این پیامها باعث صرفهجویی در زمان بحرانی شما میشود.
گام دوم در فرآیند مدیریت بحران احتمالاً همان چیزی است که هنگام فکر کردن به مدیریت بحران در نظر میگیرید؛ فرآیند برخورد و واکنش به مراحل مختلف بحران (که در زیر به آن اشاره خواهیم کرد).
این مرحله زمانی است که برنامه مدیریت بحران شما عملی میشود. پیامهای اولیه مدیریت بحران منتشر میشود، با کارکنان و ذینفعان تماس گرفته میشود و ایمنی عمومی و شرکت در اولویت قرار میگیرد.
وقتی یک بحران به پایان میرسد یا فروکش میکند، کار مدیریت بحران شما به سختی تمام میشود. باید با کارکنان، مشتریان و ذینفعان خود در ارتباط باشید و برای پاسخ به سوالات در دسترس باشید. همچنین بهترین روش، ارسال بهروزرسانیهای فعال به این افراد است.
در نهایت، با تیم مدیریت بحران خود همکاری کنید تا برنامه مدیریت بحران خود را بررسی و تجزیه و تحلیل کنید که چگونه در یک موقعیت اضطراری به درستی عمل کنید. آیا ارتباطات بحران شما به خوبی عمل کرد؟ آیا مخاطبان شما سؤال یا نگرانی طولانی مدتی داشتند که از پاسخ دادن به آن غافل شدهاید؟ هر درسی که در فرآیند مدیریت بحران خود آموختید، برای برنامهریزی آینده در نظر بگیرید.
اکنون بیایید به طرح مدیریت بحران و چگونگی ایجاد آن برای کسب و کار خود بپردازیم.
طرح مدیریت بحران یک فرآیند تثبیت شده است که یک کسب و کار در صورت بروز یک موقعیت اضطراری مخرب یا غیرمنتظره، از آن پیروی میکند. برنامه مدیریت بحران شما باید قبل از وقوع بحران تکمیل شود تا کسب و کار شما آماده استفاده از آن برای مبارزه و اصلاح هر گونه رویداد غیرمنتظره باشد.
اگر کسب و کار شما با هر نوع بحرانی مواجه شده، ولی به یک برنامه مدیریت بحران مناسب مجهز نیست، ممکن است با عواقب جدی و طولانی مدتی روبرو شوید. این عواقب ممکن است به مسائل مختلف حقوقی، عملیاتی و روابط عمومی مرتبط باشد. توجه داشته باشید که در صورت وقوع یک موقعیت بحرانی، این میتواند شما را از کار بیاندازد.
با این حال، بر اساس آمارهای منتشر شده، ۲۹ درصد از شرکتهایی که از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹ با یک بحران بزرگ مواجه شدهاند، میگویند که هیچ کدام از کارکنان آمادگی واکنش در برابر بحران را ندارند. همچنین، ۲۸.۹ درصد از شرکت ها نمی دانند که آیا برنامه مدیریت بحران آنها به روز است یا خیر.
به عبارت ساده، همه کسب و کارها باید یک برنامه مدیریت بحران داشته باشند تا برای هر رویداد برنامه ریزی نشده آماده باشند و در نتیجه از بروز آسیبهای طولانی مدت جلوگیری شود. بنابراین، باید اطمینان حاصل کرد که کسب و کار شما نیز یک برنامه مدیریت بحران مناسب دارد. این امر به چهار دلیل اصلی زیر بسیار مهم است:
۱- افزایش قابلیت اطمینان مشتریان
۲- بهبود عملکرد کسب و کار در شرایط بحرانی
۳- حفظ سلامتی و ایمنی کارکنان
۴- کاهش هزینههای مرتبط با بحران
نکته: برای حفظ پایداری کسب و کارتان، باید به برنامه مدیریت بحران خود توجه کنید.
اولین کاری که باید هنگام ایجاد یک برنامه مدیریت بحران برای کسب و کار خود انجام دهید، شناسایی انواع بحرانهای احتمالی است که ممکن است برای کسب و کار شما رخ دهد. در این راستا، بهتر است دستههای مختلف بحرانهایی را که کسبوکارها بیشتر با آنها مواجه میشوند، در نظر بگیرید.
استفاده از تجربیات گذشته و شناسایی خطرات احتمالی باعث میشود تا برنامه مدیریت بحران شما سازگار با نیازهای کسب و کار شما باشد و بتوانید با هرگونه بحرانی که ممکن است پیش آید، به خوبی برخورد کنید.
زمانی که بحرانهای مختلفی را که میتواند بر کسب و کار شما تأثیر بگذارد، در نظر گرفتید، هدف شما باید تعیین کننده تأثیر آنها بر شرکت، کارمندان و مشتریان شما باشد. به عنوان مثال:
با تعیین میزان تأثیر هر بحران بر کسبوکار شما، میتوانید هر زاویه احتمالی یک تهدید یا فاجعه را پیشبینی کنید و در نتیجه، برای آن آمادگی مناسب داشته باشید. این نوع بررسی به شما کمک میکند تا اقدامات مناسبی را برای حل هر رویداد تعیین کنید و به همین دلیل بسیار حائز اهمیت است.
برای تعیین اقدامات لازم که شما و کسب و کارتان باید برای حل یک موقعیت بحرانی دنبال کنید، بهتر است روشهای مختلف مدیریت بحران را بررسی کنید. تعدادی از رایج ترین روشهای مدیریت بحران عبارتند از:
همانطور که همه بحرانهایی را که کسبوکار شما مستعد آنها است را شناسایی میکنید، ممکن است تصمیم بگیرید در این برهه زمانی یک برنامه تداوم کسبوکار تهیه کنید. این به شما کمک میکند تا تمامی جنبههای بالقوه این بحرانها را در سطحی بسیار دقیق شناسایی کنید و در طول مراحل دیگر برنامه مدیریت بحران خود، کار کنید.
هنگامی که تأثیر هر نوع بحران و اقداماتی را که برای حل آنها انجام خواهید داد، در نظر گرفتید، وقت آن است که به این فکر کنید که چه کسی برنامهها و اقدامات لازم را برای حل و فصل آن انجام خواهد داد. این میتواند شامل کارمندان خاصی با تخصص در زمینههای مختلف کسبوکار، منابع انسانی، روابط عمومی و هر فرد دیگری باشد که بر اساس موقعیت خاص خود مناسب میدانید. بسته به نوع بحران، ممکن است تشخیص دهید که به کمک وکلا، مشاوران یا اولین پاسخدهندگان نیاز دارید.
با انجام چهار مرحله ذکر شده در بالا، می توانید برای هر نوع بحران، برنامه های حل مناسبی را ایجاد کنید. هر طرح حل و فصل بر اساس موقعیت خاص متفاوت خواهد بود با این حال، در اینجا چند سؤال رایج وجود دارد که باید در هنگام توسعه هر نوع طرح حل بحران در نظر گرفته شود:
همه افرادی که در برنامههای مدیریت بحران شما نقش دارند، باید در مورد نقشی که انتظار میرود ایفا کنند، آموزش ببینند. ممکن است این کار را از طریق جلسات و ارائهها انجام دهید، یا کارشناسانی را برای گفتگو با کارمندان خود در مورد نحوه مدیریت عملکردهای شغلی خود در طول بحران بیاورید.
همه کارمندان دیگری که ممکن است در حل و فصل یک وضعیت بحرانی نقشی نداشته باشند؛ اما همچنان تحت تأثیر وقوع آن قرار خواهند گرفت ؛ باید از اقداماتی که انتظار میرود، مطلع شوند. به عنوان مثال، اگر در مکانی مستعد بلایای طبیعی قرار دارید، آموزش به همه افراد شرکت در مورد اقدامات مربوط به ایمنی، مانند مکان پناهگرفتن، بسیار مهم است. آخرین چیزی که میخواهید این است که یکی از کارمندان شما در یک بحران به دلیل عدم آمادگی و آموزش آسیب ببیند.
با توجه به رشد شرکت شما، ممکن است در آینده تعداد کارمندان شما افزایش یابد، دفاتر شما در شهرهای جدید یا کشورهای دیگر باز شود و یا ساختار عملیات تجاری شما تغییر کند. در چنین شرایطی مناسب است که برنامههای مدیریت بحران خود را مورد بررسی و بهروزرسانی قرار دهید تا اطمینان حاصل کنید که همچنان برای شرکت شما مؤثر هستند و به درستی عمل میکنند.
در صورتی که با بحرانی روبرو شدهاید، حتماً نتایج برنامههای مدیریت بحران خود را بررسی کنید تا بتوانید ارزیابی کنید که آیا برنامههای شما در جهت رسیدن به اهداف شرکت موفق عمل کردهاند یا خیر؟ این ارزیابی به شما کمک میکند تا تصمیمات مناسبی برای بهروزرسانی و یا بازسازی کامل برنامههای خود بگیرید.
همراه با ایجاد برنامه مدیریت بحران، آگاهی و درک از مراحل مختلف یک بحران بسیار حائز اهمیت است. این مراحل در طول یک بحران رخ میدهند و به شما کمک میکنند تا در زمانهای مختلف به درستی واکنش نشان دهید.
واقعیت این است که شما باید قبل از وقوع یک بحران، تمام برنامههای مدیریت بحران خود را اجرا کرده و اطمینان حاصل کنید که به درستی عمل میکنند.
اگرچه همیشه نمیتوانید زمان یا وقوع یک بحران را پیشبینی کنید، اما اغلب نشانههایی وجود دارد که میتوانید بهعنوان یک هشدار به دنبال آن باشید. این نشانههای هشداردهنده میتواند به طیف وسیعی از عوامل مانند رفتار کارکنان، الگوهای آب و هوا یا وضعیت مالی شرکت مرتبط باشد.
مرحله ارزیابی ریسک در لحظه شروع بحران باید به صورت جدی و با دقت انجام شود. در این مرحله، کارشناسان و مدیران شرکت شما باید تأثیرات این وضعیت بر کسب و کار، کارکنان و مشتریان را به دقت بررسی کنند.
در این مرحله، پیامدهای بالقوه بحران، آسیبهای قابل قبول و مشکلات ناشی از آن باید مورد بررسی و بحث قرار گیرد تا همه افراد برای بدترین سناریو آماده باشند. این امر بسیار حائز اهمیت است و همه باید به جدیت این مرحله اجرا شود.
بعد از بررسی سطح ریسک مرتبط با بحران، شما و تیمتان قادر خواهید بود تصمیم بگیرید که کدام برنامه مدیریت بحران را باید اجرا کنید. در این مرحله، همه افراد شامل کارمندان، مشتریان و تیمهای واکنش اضطراری (در صورت لزوم) باید از وضعیت آگاه شوند.
مرحله واکنش شامل ارتباطات فراوانی است تا همه افراد از وضعیت بحران آگاه شوند و هم اقدامات مختلفی برای مدیریت و کاهش حادثه آغاز شود. این مرحله بسیار حائز اهمیت است و نیازمند هماهنگی و همکاری تمام افراد است.
مرحله بعدی به مرحله مدیریت میرسد. در این مرحله، همه کسانی که در اصلاح بحران دخیل هستند، باید برای مدیریت برنامه حل منتخب، تأثیرات فوری رویداد و هر گونه تأثیر جدید یا بدتر که ایجاد میشود، همکاری کنند.
این مرحله شامل همان نوع ارتباط باز است که در مرحله پاسخگویی استفاده کردید تا اطمینان حاصل شود که همه کارمندان، مشتریان و ذینفعان در وضعیت کسب و کار سریع هستند. این مرحله نیازمند برنامهریزی و هماهنگی دقیق بین تیمهای مختلف است تا بتوانند بهترین تصمیمها را در راستای مدیریت بحران اتخاذ کنند.
در طول این مرحله، همه کسانی که در حل بحران دخیل هستند باید وظایف محوله خود را به درستی انجام دهند. در این مرحله بحران باید تا حدّی تحت کنترل باشد. همچنین، این زمانی است که تمامی برنامهها و اقدامات لازم برای بازگشت کسب و کار به وضعیت عادی شروع میشوند.
همانطور که از مرحله حل و فصل خارج شده و به سوی بهبودی حرکت میکنید، برنامه حل و فصل شما در حال اجراست و کسب و کار شما به مسیر عادی بازگشته است. در این مرحله، باید تمامی کارمندان به فعالیت های روزمره خود بازگردانده و از آنها مطمئن شوید که مشتریان دوباره برای خرید از محصولات شما آماده شدهاند.
تجزیه و تحلیل نتایج برنامه مدیریت بحران در مرحله بهبود نیز بسیار مهم است. این کار به شما کمک میکند تا بفهمید چقدر موقعیت با موفقیت مدیریت شده و چگونه میتوانید برنامهریزی کنید تا در آینده از وقوع موقعیت مشابه جلوگیری کنید.
برای اجرای بهتر برنامه مدیریت بحران و پاسخ به مراحل یک بحران، شاید استخدام یک تیم مدیریت بحران بهترین گزینه برای شرکت شما باشد.
تیم های مدیریت بحران برای محافظت از کسب و کار شما در برابر اثرات نامطلوب هر موقعیت یا رویداد بحرانی ایجاد شده اند. آنها همچنین کمک می کنند تا کسب و کار و کارمندان خود را برای هر گونه تهدیدی که به طور بالقوه بر سر راه شما قرار می گیرد آماده نگه دارید.
برخی از وظایف شغلی اصلی تیم مدیریت بحران عبارتند از:
سه نوع تیم مدیریت بحران وجود دارد که ممکن است شرکت شما برای کمک به مدیریت یک موقعیت استخدام کند. این تیم ها شامل تیم های مدیریت اضطراری منطقه ای، تیم های واکنش اضطراری سایت و تیم های پشتیبانی کسب و کار هستند.
تیم های مدیریت اضطراری در مناطق مختلف، در شرایط بحرانی به نیازهای محلی و منطقهای پاسخ میدهند. با توجه به اندازه کسب و کار شما و مکانهای اداری مختلف (اگر وجود داشته باشند)، این تیمها اثرات خاص بحران را در منطقه مورد نظر مدیریت میکنند. اعضای تیم عمدتا افرادی هستند که پیش از این در آن منطقه زندگی و کار کردهاند.
تیمهای واکنش اضطراری سایت، در صورت نیاز و با فراخوانی مستقیم، به سرعت به صحنه بحران رفته و در آنجا اقدامات لازم را انجام میدهند. اگرچه در صورت آشکار شدن وضعیت قبل از حادثه، این تیمها به صورت خودکار به صحنه برای کمک رسانی میروند. اعضای این تیمها، شامل کارکنان در محل، پاسخگویان اولیه و مقامات محلی هستند.
تیمهای پشتیبانی کسبوکار در مواجهه با بحران، نقشی بسیار حائز اهمیت در مدیریت و رفع آثار منفی بر کسبوکار دارند. این تیم اغلب شامل کارمندانی است که از مکانها و دفاتر مختلف تشکیل شدهاند و هدف آنها حفظ استمراری کسبوکار است. اعضای تیم پشتیبانی، با ایجاد و اجرای برنامههای مدیریتی در جهت حل بحران، به اطمینان خاطر مدیران و صاحبان کسبوکار کمک میکنند.
اگر شما نیز با تیمهای مدیریت بحران درگیر هستید یا قصد دارید که در آینده با آنها همکاری کنید، بهتر است با برخی از عناوین شغلی مرتبط با این حوزه آشنا شوید و مفاهیم آن را به خوبی درک کنید.
زمانی که به دنبال یافتن تیم مدیریت بحران مناسب یا استخدام مشاوران برای مشاوره در زمینه برنامهریزی مدیریت بحران هستید، با برخی عناوین شغلی و نقشهای متفاوت روبرو خواهید شد. برای راهنمایی بهتر، فهرستی از این نقشها و عناوین شغلی را برای شما تدارک دیدهایم تا بهتر بتوانید آنها را با برنامه مدیریت بحران خود هماهنگ کنید. لازم به ذکر است که توضیحات و عناوین شغلی ممکن است در شرکتها و صنایع مختلف متفاوت باشند.
یک مدیر بحران، مسئول رهبری و تدوین طرح مدیریت بحران است و همچنین مسئول اطمینان از اجرای صحیح این طرح در هنگام بروز بحران میباشد.
یک مشاور مدیریت بحران، معمولاً زیر نظر مستقیم یک مدیر بحران کار میکند و در هر زمینهای که نیاز باشد به آنها کمک میکند. این فراگیری میتواند شامل حمایت از تلاشهای مدیریتی آنها و اطمینان از داشتن تمام منابع و ابزارهای مورد نیاز برای انجام کارشان باشد.
مدیران مدیریت بحران در شرایط ناگهانی و پرفشار، برای کمک به مجریان قانون و جلوگیری از تشدید شرایط، با نیروهای اولیه و سایر مقامات اضطراری همکاری میکنند.
در شرایط بحرانی، داشتن تیمی از متخصصان روابط عمومی یا حتی یک فرد متخصص در این حوزه بسیار حائز اهمیت است. این تیم میتواند به شما کمک کند تا با کارکنان، مشتریان، رقبا و دنبالکنندگان رسانههای اجتماعی و همچنین مطبوعات به بهترین شکل ارتباط برقرار کنید. این کار باعث میشود تا شما بتوانید شهرت و مکانیزم ارتباطی خود را در طول بحران و پس از آن به بهترین شکل مدیریت کنید.
داشتن یک مشاور منابع انسانی در هر نوع شرایط بحرانی مفید است تا اطمینان حاصل شود که یک پایگاه داده فعلی و به روز از همه مخاطبین، کارمندان، مشاوران و پاسخ دهندگان خود دارید.
بسته به نوع شرکت و صنعتی که در آن فعالیت میکنید، همچنین منابع مالی و بحرانهایی که ممکن است با آن روبرو شوید، ممکن است به حمایت یک مشاور حقوقی نیاز پیدا کنید. این فرد میتواند به شما کمک کند تا در هنگام حل بحران، اقدامات خود را به صورت قانونی و با رعایت قوانین انجام دهید و تمامی موارد لازم را برای اطمینان از عدم وجود هیچگونه مشکل دیگری، برای شما انجام دهد. به همین دلیل، توصیه میکنیم در صورت نیاز، با یک مشاور حقوقی مجرب تماس بگیرید.
همچنین ممکن است به این نتیجه برسید که به یک متخصص، با دانش مرتبط با سناریوهای پزشکی، بهداشت، امنیت، ایمنی کار و یا محیط زیست نیاز دارید. در این صورت، شما میتوانید با کمک یکی از این متخصصان، راهنماییهای لازم برای مدیریت بحران و پیامدهای آن را دریافت کنید. به همین دلیل، توصیه میشود در صورت نیاز، با یکی از این متخصصان با تجربه تماس گرفته شود.
اطمینان از آمادگی کسب و کار شما برای هر تعدادی از بحرانهای احتمالی، به شما این امکان را میدهد که علاوه بر حفظ اعتبار مثبت و حرفهای نزد مشتریان و رقبا، به کارمندان خود نیز اعتماد و اطمینان داشته باشید.
با نوشتن یک برنامه مدیریت بحران، در نظر گرفتن مراحل احتمالی یک بحران و ایجاد تیمی از افراد برای کمک به شما در مقابله با هر رویداد یا فاجعه پیشبینی نشده، شما میتوانید از پیامدهای منفی طولانی مدت جلوگیری کنید و کسب و کار خود را برای هر نوع بحرانی آماده کنید.
بنابراین، توصیه میشود که با شروع به کار بر روی برنامه مدیریت خود و ایجاد ارتباط با افرادی که در طول مسیر به کمک آنها نیاز دارید، کسب و کار خود را برای هر نوع بحرانی آماده کنید.
مدیریت بحران یعنی آمادهباش برای مواجهه با مشکلات و بحرانهای احتمالی در کسب و کار. برای این کار، باید قبل از وقوع بحران، برنامهریزی کنید، تجهیزات و منابعی را فراهم کنید و استراتژیهای مناسبی برای مدیریت بحران داشته باشید. همچنین باید به توانمندیهایی مانند توانمندی فنی و فناوری، توانمندیهای مالی و اقتصادی و ارتباطات توجه کنید. خلاصه اینکه، برای مدیریت بحران، باید آماده بود و برنامهریزی و تجهیزات مناسبی داشت.
منبع: blog.hubspot.com
با پر کردن پرسشنامه ذیل از وضعیت موجود در کسب و کارتان مطلع شوید.