مدل کسب و کار چیست

مدل کسب و کار موفق، باید ویژگی‌های زیر را داشته باشد:

1. ارزش‌آفرینی: مدل کسب و کار باید برای مشتریان ارزشی را ایجاد کند و نیازهای آنها را برطرف سازد.
2. قابل پیش‌بینی: مدل کسب و کار باید قابلیت پیش‌بینی درآمد و هزینه‌ها و نیز تحولات بازار را داشته باشد.
3. پایداری مالی: مدل کسب و کار باید به گونه‌ای باشد که بتواند در مقابل عوامل خارجی و داخلی پایداری مالی داشته باشد.
4. تفکیک‌پذیری: مدل کسب و کار باید در قالب حوزه فعالیت شرکت، فاکتورهای مختلف را مدیریت کند و از هم جدا باشد.
5. گسترش‌پذیری: مدل کسب و کار باید به گونه‌ای باشد که بتواند با گسترش و توسعه شرکت، همچنان به صورت مؤثر و بازدهی فعالیت کند.
6. رقابت‌پذیری: مدل کسب و کار باید قابلیت رقابت با سایر شرکت‌ها را داشته باشد.
7. نوآوری: مدل کسب و کار باید در حالتی باشد که امکان نوآوری و تجدیدنظر در محصولات یا خدمات ارائه شده وجود داشته باشد.
8. قدرت نسبی: مدل کسب و کار باید قدرت نسبی (Relative power) را جهت تأثیرگذاری بر بازار برای خود داشته باشد.
9. سادگی و شفافیت: مدل کسب و کار باید ساده، قابل فهم و شفافیت داشته باشد تا بتواند به سادگی توسط همه عموم فهمیده شود.

با توجه به این ویژگی‌ها، مدل کسب و کار موفق می‌تواند رشد و پیشرفت مناسبی را برای شرکت به همراه داشته باشد.

مدل کسب و کار تبلیغات (Advertising Business Model) در واقع به فروش فضای تبلیغاتی برای برندهای تجاری می‌پردازد. در این مدل، شرکت‌های تبلیغاتی به عنوان واسطه‌ای بین برندهای تجاری و رسانه‌های تبلیغاتی عمل می‌کنند. برندهای تجاری هزینه تبلیغات خود را برای شرکت تبلیغاتی پرداخت می‌کنند و شرکت تبلیغاتی با استفاده از این پول، فضای تبلیغاتی را در رسانه‌های مختلف (مانند تلویزیون، رادیو، اینترنت، روزنامه و …) خریداری می‌کند.

در این مدل کسب و کار، شرکت تبلیغاتی سود خود را از قیمت خرید فضای تبلیغاتی با تخفیف و فروش آن با قیمت بالاتر به برندهای تجاری بدست می‌آورد. برای جذب برندهای تجاری، شرکت‌های تبلیغاتی باید دارای توانایی طراحی و اجرای کمپین‌های تبلیغاتی مناسب باشند تا بتوانند در بازار رقابت کنند.

مدل کسب و کار وابسته (Affiliate Business Model) در واقع به فروش محصولات و خدمات دیگران توسط یک شرکت با ارائه لینک‌های اختصاصی برای فروشندگان دیگر می‌پردازد. در این مدل، شرکت وابسته با ارائه لینک‌های منحصر به فرد به فروشندگان دیگر، آن‌ها را تشویق می‌کند تا محصولات و خدمات شرکت را به مشتریان خودشان معرفی کنند.

در صورتی که شخصی با استفاده از لینک شرکت وابسته یک محصول یا خدمت را خریداری کند، شرکت وابسته سود خود را از فروش محصولات و خدمات دیگران بدست می‌آورد. همچنین، فروشنده‌هایی که لینک‌های شرکت وابسته را در سایت و یا شبکه‌های اجتماعی خود قرار می‌دهند، نیز پورسانتی از فروش به عنوان پاداش دریافت می‌کنند.

مدل کسب و کار واسطه‌گری (Intermediary Business Model) به شرکت‌هایی گفته  می‌شود که به عنوان واسطه بین دو یا چند نفر، شرکت یا سازمان در زنجیره تأمین یا بازار عمل می‌کنند. این شرکت‌ها فعالیت خود را در زمینه‌های مختلفی مانند حمل و نقل، فروش و خرید محصولات، خدمات مالی و … انجام می‌دهند.

در این مدل، شرکت واسطه‌گر با ارائه خدمات خود به دستیابی به اهداف و نیازهای مشتریان کمک می‌کند. برای مثال، یک شرکت حمل و نقل هواپیمایی به عنوان واسطه‌گر در زنجیره تأمین، مسئول حمل و نقل کالاها از یک قاره به قاره دیگر است و در اینجا به عنوان پلی بین تولید کننده و مصرف کننده عمل می‌کند.

در مدل کسب و کار واسطه‌گری، شرکت هدف این است که با ارائه خدمات بهتر، سرعت بیشتر و هزینه کمتر به مشتریان خود، بازار بیشتری را به دست آورد. همچنین، درآمد شرکت واسطه‌گر از کارمزدهایی است که از مشتریان یا شرکت‌های دیگر بابت خدمات ارائه شده دریافت می‌کنند.

مدل کسب و کار سفارشی سازی (Customization Business Model) به شرکت‌هایی گفته می‌شود که قادرند محصولات یا خدمات خود را بر اساس نیازهای و ترجیحات مشتریان سفارشی سازی کنند. در این مدل، شرکت‌ها با ارائه گزینه‌های مختلفی به مشتریان، آن‌ها را ترغیب می‌کنند تا محصولات و خدمات خود را به صورت سفارشی سفارش دهند.

برای مثال، شرکت‌هایی که لباس‌های سفارشی تولید می‌کنند، قابلیت انتخاب طرح، جنس، رنگ و اندازه را به مشتریان خود می‌دهند. همچنین، شرکت‌هایی که نرم‌افزارهای سفارشی تولید می‌کنند، می‌توانند با توجه به نیازهای ویژه مشتریان، نرم‌افزارهای مورد نظر آن‌ها را طراحی و تولید کنند.

با این روش، شرکت‌ها می‌توانند با فراهم کردن محصولات و خدماتی که به دقت نیازهای مشتریان را برآورده می‌کند، رضایت وفاداری مشتریان را بالا ببرند. هزینه تولید در این مدل کسب و کار معمولاً بالاتر است، زیرا برای سفارشی سازی محصولات به محصولات و خدمات غیر سفارشی نیاز دارند. با این حال، قیمت بالاتر محصولات سفارشی، سود بیشتری برای شرکت به دنبال دارد.

مدل کسب و کار جمع سپاری (Crowdsourcing Business Model) به روشی گفته می‌شود که در آن شرکت با استفاده از توانایی و دانش گروه بزرگی از افراد، به دنبال راه‌حل‌های خلاقانه و نوآورانه برای مسائل خود می‌گردد. در این مدل، شرکت با ارائه یک سوال، مشکل یا پروژه، از جامعه آنلاین به صورت دستیاری و همکاری استفاده می‌کند.

هدف اصلی این مدل، جمع‌آوری فراوانی از ایده‌های خلاقانه و مفید از جامعه است. برای مثال، شرکت‌هایی که در زمینه طراحی لوگو و برندینگ فعالیت می‌کنند، می‌توانند با استفاده از جمع سپاری، به جای استفاده از یک تیم آموزش دیده، به طور همزمان با مشارکت هزاران طراح حرفه‌ای و علاقه‌مند از سراسر جهان کار خود را انجام دهند.

مزایای این مدل شامل کاهش هزینه، زمان کوتاه، کیفیت بالا و ایده‌پردازی خلاقانه است. همچنین، این مدل به شرکت‌ها امکان می‌دهد تا با جذب افراد با تخصص و دانش خود در صنعت‌های مختلف، از تجربه و دانش شان بهره مند شوند.

مدل کسب و کار لیزینگ یک مدل اقتصادی است که در آن، شرکت هایی با هدف تأمین سرمایه‌ی مورد نیاز برای خرید تجهیزات و دستگاه های نوین، از سرویس دهنده های لیزینگ (leasing) استفاده می کنند. در این روش، شرکت های لیزینگ به عنوان یک شریک مالی، تجهیزات مورد نظر را خریداری کرده و به شرکت مشتری به صورت اجاره ای ارائه می دهند.

این مدل کسب و کار برای شرکت ها به دلیل اینکه نیاز به سرمایه بسیار زیادی برای خرید تجهیزات دارند، جذابیت بالایی دارد. با استفاده از این روش، شرکت ها می توانند بدون نیاز به خرید تجهیزات، از آنها استفاده کرده و هزینه های پرداختی را به شکل قسطی و در بازه زمانی طولانی تری پرداخت کنند.

همچنین، این مدل کسب و کار برای شرکت های لیزینگ نیز به دلیل درآمد زایی پایدار و بالا از اجاره تجهیزات، جذابیت بالایی دارد.

مدل کسب و کار پرداخت به عنوان شما (Pay-As-You-Go Business Model)، یک مدل اقتصادی است که در آن، شرکت ها به مشتریان خود اجازه می دهند تا برای خدمات و محصولات به صورت پرداخت به عنوان شما اقدام کنند. در این مدل کسب و کار، مشتریان فقط برای خدمات و محصولاتی که واقعاً مورد استفاده قرار می گیرند و پرداخت شده اند، پرداخت می کنند.

این مدل کسب و کار برای شرکت ها به دلیل اینکه باعث کاهش ریسک های مالی و هزینه های سرمایه گذاری می شود، جذابیت بالایی دارد. با استفاده از این روش، شرکت ها می توانند از ریسک های مربوط به افزایش هزینه های ثابت و نیاز به سرمایه بیشتر برای تأمین خدمات به مشتریان جلوگیری کنند.

همچنین، این مدل کسب و کار برای مشتریان نیز به دلیل اینکه به آنها اجازه می دهد فقط هزینه های مورد نیاز را پرداخت کنند و هزینه های اضافی را نداشته باشند، جذابیت بالایی دارد. به علاوه، این مدل کسب و کار برای شرکت هایی که خدمات و محصولاتی با زمان استفاده کوتاه ارائه می دهند، مثل سرویس های ابری (Cloud Services) یا خدمات موبایل، بسیار مناسب است.

مدل کسب و کار تیغ تیغ (Razor-And-Blades Business Model)، یک مدل اقتصادی است که در آن شرکت ها به مشتریان خود یک محصول پایه را با قیمت کم یا حتی رایگان ارائه می دهند، اما برای استفاده از آن محصول، نیاز به خرید محصولات جانبی با قیمت بالاتر دارند. به عنوان مثال، شرکت اپل به مشتریان خود آیفون را با قیمت کمتری عرضه می کند، اما برای استفاده از آن، نیاز به خرید لوازم جانبی مانند کابل شارژر و هندزفری دارند.

در این مدل کسب و کار، شرکت ها با فروش محصولات جانبی، سود بیشتری را نسبت به فروش محصولات پایه کسب می کنند. همچنین، با ارائه محصولات پایه با قیمت کمتر، شرکت ها می توانند بازار بیشتری را در بین مشتریان جذب کنند و با فروش محصولات جانبی، سود بیشتری را بدست آورند.

این مدل کسب و کار برای شرکت هایی که تمرکز آنها بر روی فروش محصولات جانبی است، بسیار مناسب است. به علاوه، این مدل کسب و کار در صنایعی مانند صنعت پزشکی و داروسازی مورد استفاده قرار می گیرد، که در آن، دستگاه های پزشکی را با قیمت کمتری به مشتریان ارائه می دهند و برای استفاده از آنها، نیاز به خرید لوازم جانبی مخصوص دارند.

مدل کسب و کار تیغ ریش تراش معکوس (Reverse Razor-And-Blades Business Model)، یک مدل اقتصادی است که در آن شرکت ها به مشتریان خود محصولات پایه با قیمت بالاتری عرضه می کنند و برای استفاده از آن محصول، نیاز به خرید محصولات جانبی با قیمت کمتر دارند. به عنوان مثال، شرکت گیلت با ارائه ریش تراش هایی با قیمت بالا، از مشتریان خود می خواهد که از تیغ های با قیمت پایینتری برای استفاده در آنها استفاده کنند.

در این مدل کسب و کار، شرکت ها با فروش محصولات پایه با قیمت بالاتر، سود بیشتری را نسبت به فروش محصولات جانبی کسب می کنند. همچنین، با اجبار مشتریان به خرید محصولات جانبی خود، شرکت ها می توانند درآمد بیشتری را بدست آورند.

این مدل کسب و کار برای شرکت هایی که تمرکز آنها بر روی فروش محصولات جانبی است، بسیار مناسب است. به علاوه، این مدل کسب و کار در صنایعی مانند صنعت چاپگرها و مراقبت از سلامتی مورد استفاده قرار می گیرد، که در آنها، دستگاه ها با قیمت بالاتری به مشتریان فروخته می شوند و برای استفاده از آنها، نیاز به خرید مواد مصرفی و جانبی با قیمت پایین دارند.

مدل کسب و کار حراج معکوس (Reverse Auction Business Model)، یک مدل اقتصادی است که در آن شرکت ها به جای برگزاری حراج برای خرید محصولات و خدمات، حراج برای فروش محصولات و خدمات خود برگزار می کنند. در این مدل کسب و کار، شرکت ها با ارائه قیمت پایین تری نسبت به رقبای خود، برنده حراج می شوند.

در این مدل کسب و کار، شرکت ها با برگزاری حراج برای فروش محصولات و خدمات، می توانند بازار بیشتری را جذب کنند و با فروش محصولات خود به صورت عمده، سود بیشتری را کسب کنند. همچنین، با انجام حراج برای فروش محصولات و خدمات، شرکت ها می توانند رقبای خود را به رقابت بیشتر در بازار وادار کنند و در نهایت، باعث کاهش قیمت محصولات و خدمات شوند.

این مدل کسب و کار برای شرکت هایی که برای فروش محصولات و خدمات خود در بازار رقابت قوی وجود دارد، بسیار مناسب است. به علاوه، این مدل کسب و کار برای شرکت هایی که تمرکز آنها بر روی فروش عمده است، بسیار مناسب است. به عنوان مثال، شرکت هایی که لوازم الکترونیکی را به صورت عمده فروخته و تعداد زیادی از محصولات را در انبار خود نگهداری می کنند، می توانند با برگزاری حراج برای فروش محصولات، به سرعت موجودی خود را تخلیه کرده و سود بیشتری را کسب کنند.

مدل های کسب و کار اشتراک (Subscription Business Models)، یک مجموعه از مدل های کسب و کار هستند که در آن شرکت ها به مشتریان خود خدمات و محصولات را با قیمت مشخص و به صورت اشتراکی ارائه می دهند. این مدل های کسب و کار برای شرکت هایی مناسب است که خدمات و محصولاتی طولانی و تکراری ارائه می دهند.

برخی از مدل های کسب و کار اشتراک عبارتند از:

1- شرکت Netflix به مشتریان خود به صورت اشتراکی دسترسی به فیلم های و سریال های آنلاین را ارائه می دهد.

2- شرکت Spotify به مشتریان خود به صورت اشتراکی دسترسی به موسیقی های آنلاین را ارائه می دهد.

3- شرکت Amazon به مشتریان خود به صورت اشتراکی دسترسی به خدمات پستی و فروشگاه آنلاین را ارائه می دهد.

این مدل های کسب و کار برای شرکت هایی که محصولات و خدمات تکراری و با چرخه حیات طولانی را ارائه می دهند، بسیار مناسب هستند. همچنین، با استفاده از این مدل های کسب و کار، شرکت ها می توانند پایداری مالی خود را بهبود دهند و با ارائه خدمات و محصولات به صورت اشتراکی، درآمد ثابت و پایداری را تضمین کنند.